Często zastanawiamy jak trenerzy w najlepszych klubowych firmach radzą sobie z gwiazdami światowej piłki i potrafią stworzyć z indywidualności zwarty organizm. Jak zawsze w przypadku pracy z ludźmi, złotej reguły nie ma i każdy z trenerów korzysta z rożnych źródeł władzy oraz przywództwa. Artykuł nie jest analizą stylów przywództwa poszczególnych trenerów ale wskazaniem podstawowych źródeł z których czerpią, a które mogą stać się inspiracją do pracy w klubach z naszego podwórka.
ŹRÓDŁA OSOBISTE:
Jako źródła osobiste możemy ogólnie określić te, które płyną od wewnątrz. W większości możemy jako trenerzy z nich skorzystać o ile popracujemy nad swoim warsztatem emocjonalnym, wiedzą oraz kompetencjami miękkimi. W większości korzystamy z kombinacji kilku źródeł, jednak niektóre mogą dominować nad pozostałymi.
Wiedza
Czasy w których obecnie funkcjonują trenerzy nie pozwalają im na uzyskanie szacunku z "nadania". Tak jak kiedyś sam fakt bycia trenerem, nauczycielem obligował młodych ludzi do uznawania takiej osoby za mentora, tak obecnie już same "papiery" czy tytuł nie wystarczą. Trener przed swoimi zawodnikami musi wykazać się wiedzą, obyciem oraz błyskotliwością, szerokim zakresem umiejętności i kompetencji. Do źródeł przywództwa związanych z wiedzą, oprócz teorii zdobytej na kursach i szkoleniach, możemy również dorzucić tzw. talent, zdolności, umiejętności, inteligencję emocjonalną (a więc wiedzę o tym jak działają "moje" emocje ale i emocje innych ), a także zaradność życiową. Symbol przywództwa jakim kiedyś było samo stanowisko trenera, obecnie musi zostać poparty wiedzą.
WSKAZÓWKA! W przypadku tego źródła przywództwa należy jednak uważać na błędy! Szczególnie jeśli jest to nasze główne źródło (tzn. nigdy nie graliśmy na wysokim poziomie rozgrywkowym, nie jesteśmy wyjątkowo ekspresyjni czy od lat związani z klubem) ważne jest aby podtrzymać wizerunek eksperta, który bardzo rzadko się myli. Wiedza w tym przypadku musi być ADEKWATNIE WYKORZYSTANA!
Ekspresja
Częsta komunikacja z prowadzonym zespołem oraz dzielenie się sobą z innymi (częsta obecność w klubie, przed treningiem, na meczach, w internacie) są kluczem do budowania skutecznego przywództwa poprzez ekspresję. Istotne tu może być precyzyjne wyrażanie swoich myśli i uczuć, przy jednoczesnym dominowaniu w grupie. Wielu z nas wydaje się, że uzewnętrzniając nasze emocje stracimy w oczach odbiorcy jako przywódcy. Wcale nie musi tak być! Szczerość i otwartość może pomóc w budowaniu autentyczności i pozytywnego wizerunku. Trenerze, współczesna technologia wspomaga SKUTECZNĄ KOMUNIKACJĘ PISEMNĄ I USTNĄ. Nie masz czasu na analizę, przekazanie wszystkich kluczowych informacji czy bezpośrednie spotkanie? Grupa na Facebooku, videorozmowa na Skypie czy konwersacja grupowa na messangerze przy ustaleniu kilku zasad jej funkcjonowania może bardzo usprawnić twój kontakt z zespołem. Warto jednak pamiętać, że najskuteczniejszy jest jednak kontakt bezpośredni, a także, że wartość słów powinna być większa niż ich ilość. Zastanów się w jaki sposób prowadzisz swoje odprawy, wyjaśniasz ćwiczenia. Czy myśli są precyzyjne, konkretne i czy w szybki sposób prowadzą zawodnika do tego czego oczekujesz, czy mówisz dużo błądząc wokół tematu?
WSKAZÓWKA! Jeśli chcesz aby twoje słowa mocniej utkwiły w pamięci, istotnym elementem w budowaniu odprawy są POWTÓRZENIA. W podtrzymywaniu i pobudzaniu motywacji powtórzenia połączone z nawiązaniem do czegoś co znamy (osobistych doświadczeń naszych zawodników, wspólnie przeżytych ważnych momentów) pozwoli aktywizować odpowiednie zachowania. Wystarczy uderzyć w odpowiednie "tony" doświadczeń osobistych. Przykład:
Wygramy bo ciężko pracowaliśmy w tej rundzie!
Wygramy bo nie raz pokazywaliśmy, że trudno nas złamać!
Wygramy bo nie ma lepszego zespołu w lidze!
Obserwując odprawy trenerów na różnych poziomach rozgrywkowych można zauważyć, że często sięgają do metafor, obrazów i grafik, które działają na wyobraźnię. Jednakże żaden cytat nie zadziała jeśli zrobimy w nim błąd ortograficzny, pomylimy litery w nazwisku, popełnimy błąd gramatyczny. POPRAWNOŚĆ JĘZYKOWA to obowiązek! Nie tylko chodzi o autorytet ale również o fakt, że jeśli o nią nie zadbamy cała uwaga przekierowana zostanie na błąd, nie zaś na cel odprawy. Bądź szczery, mów od serca, zamieniaj słowa w obrazy, jednak nie bądź sztuczny. Zawodnicy natychmiast to wyłapią, nawet ci młodsi. Znów konkretność ważniejsza niż ilość! Komunikacja nie jest sprawą prostą i również wymaga treningu. Mów częściej (trenuj przemawianie), dominuj w grupie podczas dyskusji z innymi osobami, częściej rozmawiaj indywidualnie z podopiecznymi.
Wspólna historia
Wieloletnia obecność w klubie i praca dla tych samym barw przez długi czas z pewnością budzi zaufanie. Przeszłość klubowa pozostawia ślad nie tylko w głowach kibiców ale też budzi poczucie bezpieczeństwa i stałości w grupie zawodników i sztabie, którym trener zarządza. Można bowiem spodziewać się, że będzie w takiej ekipie panować obopólny szacunek oraz wspólny cel. Takim trenerom z pewnością łatwiej jest stworzyć atmosferę wspólnoty. Jednak nie zawsze sama obecność w klubie mysi tworzyć źródło przywództwa, którym jest wspólna historia. Szczególnie młodzi trenerzy poprzez częste spotkania, zaangażowanie w rozmowy (nie tylko te o piłce) dają okazję do stworzenia bliskiej relacji, która da podstawy do budowania czegoś wyjątkowego,
WSKAZÓWKA! NIE PODZIW ALE AKCEPTACJA JEST TU KLUCZOWA! W przypadku tego źródła nie jest istotne (tak jak w przypadku WIEDZY i EKSPRESJI), aby zawodnicy Cię podziwiali ale przede wszystkim celem powinno być stworzenie atmosfery akceptacji i szacunku. Za sam fakt bycia częścią grupy! Pułapką w tym wypadku może być rzucanie słów na wiatr, bez potwierdzenia ich w praktyce:
Zrobiłby dla was wszystko!
Czy na pewno? Czy faktycznie trener jest gotowy do wsparcia swoich zawodników o każdej porze dnia i nocy, za wszelką cenę? NIE WOLNO SIĘ SPIESZYĆ! Zbudowanie relacji i wspólnej historii wymaga czasu oraz oddania. Mimo wszystko warto, gdyż efekty będą długotrwałe i stworzą solidny fundament przywództwa.
Siła przyciągania
Schludność, dobry ubiór i estetyka. Jeśli na boisku pojawiasz się nieuczesany, w starym dresie i butach nie pasujących do reszty ubioru to z pewnością to źródło nie będzie Twoim dominującym. Oczywiście o sile przyciągania nie decyduje wyłącznie ubiór. Siłami przyciągającymi mogą być również uczciwość, pasja, humor, inteligencja, urok, troska, szacunek, wzbudzanie sympatii, atrakcyjność pomaga, charyzma, pozytywne cechy osobowości i temperamentu, Zawsze jednak warto pamiętać o sile psychologicznego efektu aureoli, który sprawia, ludzie w sposób automatyczny dopisują do dobrego wyglądu również dobre usposobienie.
WSKAZÓWKA! Zdecydowanie warto z efektu aureoli "korzystać", jednak pułapką może być tutaj konieczność podtrzymania dobrego wrażenia, które wywołamy na początku i spójności tego jak wyglądam z tym jak się zachowuję. Pomyśl również jak wpłyniesz na osobę, której nie przyciągasz przy pierwszym kontakcie? Czy potrafisz się wtedy zaadaptować i znaleźć sposób na wpłynięcie również na te osoby, które twojej sile przyciągania nie uległy na samym początku?
Wysokie morale
Trenerzy korzystający z tego źródła przywództwa wzbudzają większe zaufanie u zawodników. W kwestii oddziaływania na zespół w pewien sposób źródło to łączy wiedzę i wspólną historię dając zawodnikom poczucie wysokiej wartości osoby z którą pracują. To ciekawa kombinacja wielu czynników.
WSKAZÓWKA! Wartości bazują na mocnych stronach osobowości takich jak:
Mądrość i wiedza - kreatywność, ciekawość, osąd i otwartość umysłu, zamiłowanie do nauki, perspektywa.
Odwaga - zapał, wytrwałość, dzielność, uczciwość.
Człowieczeństwo - zdolność darzenia miłością, dobroć, inteligencja społeczna. Sprawiedliwość - zdolność współpracy, bezstronność.
Umiar - rozwaga, samokontrola, wielkoduszność, skromność i pokora,
Transcendencja - łączność z wszechświatem i znajdowanie sensu, piękno, nadzieja, wdzięczność, humor, duchowość.
To najbardziej złożone ze wszystkich źródeł!
SYSTEMOWE ŹRÓDŁA PRZYWÓDZTWA:
Jako źródła systemowe przywództwa określamy wszystkie czynniki dające nam władzę z zewnątrz. Określenie "władza" nie jest przypadkowe, gdyż o ile w przypadku źródeł osobistych (wewnętrznych) związane są one z samą postacią trenera, tutaj jest ona w jakiś sposób "nadana". Przywódcą się stajemy pracując nad sobą, władzę otrzymujemy. Dlatego w sporcie systemowe źródła przywództwa niosą wiele negatywnych skojarzeń. Warto mimo wszystko je również przeanalizować, gdyż mierzymy się z nimi w piłce nożnej każdego dnia.
Pozycja
Tak jak już wspomnieliśmy coraz rzadziej trenerzy otrzymują szacunek "z nadania". Głównym bowiem celem przewodzenia poprzez pozycję jest podporządkowanie sobie innych i rozszerzanie kręgów wpływu. Zagrożenia jakie niesie takie podejście to rosnąca apodyktyczność i nadużywanie posiadanej władzy. Nie trudno się domyślić, że budzi to w zespole natychmiastowy opór czynny lub bierny. Nasuwa się tu przykład efektu "nowej miotły", a więc trenera, który otrzymuje świeżo posadę i zaczyna pracę z zespołem. Na starcie korzysta on z pozycji, którą nadaje mu klub i przez chwilę "nowa postać" działa motywująco na zespół. Jeśli jednak nie korzysta dalej z innych źródeł niż tylko sama pozycja, zaczynają się kłopoty...
WSKAZÓWKA! Nasza silna pozycja w klubie jako punkt wyjściowy może oczywiście zostać właściwie wykorzystana i dać okazję do łatwiejszego startu. Jednak w sytuacji, kiedy pozostanie naszym jedynym źródłem, trudno będzie mówić o skutecznym i długoterminowym przywództwie. Z psychologicznego punktu widzenia w obszarze sportu, a szczególnie gier zespołowych taka metoda się nie sprawdzi.
Zasoby
Dostęp do zasobów to najsłabsze źródło władzy. Mowa tutaj zarówno o zasobach finansowych ale także innych materialnych dóbr, które mogą dać nam dostęp do przewodzenia innym. Pika nożna jak i inne dyscypliny wielokrotnie przeżywały historie w których wielcy potentaci finansowi starali się wejść na arenę sportu z naleciałościami biznesowymi. Nie zawsze to przynosiło pozytywny skutek. Premie przyznawane zawodnikom za wygrane mecze są silnym motywatorem zewnętrznym, jednak wiemy również, że od samej wielkości premii ważniejsze jest odpowiednie nią zarządzanie i przemyślany system motywacyjny.
WSKAZÓWKA! Jeśli trafi nam się praca w klubie, gdzie silnym punktem są warunki finansowe i solidny sponsor, nie traktujmy tego jako gwarant powodzenia sportowego. Tak jak już wspominaliśmy od samej wysokości budżetu ważniejsze jest umiejętne nim dysponowanie.
Informacja
W czasach zaawansowanej analizy statystycznej i firm zajmujących się analizą gry trudno sobie wyobrazić współczesny futbol na poziomie profesjonalnym. Dotyczy to również przepływu oraz rozpowszechniania informacji dotyczących szkolenia młodzieży w środowisku trenerskim. Ważne jest następnie organizacja i zarządzanie pozyskanymi danymi. Wyszukiwanie ich jest tak samo ważne jak interpretacja, a więc skuteczne dysponowanie informacją (POLE DO DZIAŁANIA MAJĄ TU ANALITYCY!).
WSKAZÓWKA! W tym źródle przywództwa rozróżnić można cztery poziomy dostępu - publiczny, publiczny zastrzeżony, prywatny, prywatny zastrzeżony. Pamiętajmy również, że większy dostęp do informacji tym większa władza, Sprawdza się to nie tylko w polityce ale również i sporcie. Warto przytoczyć chociażby rynek transferowy. Pamiętajmy jednak! UMIEJĘTNOŚĆ INTERPRETOWANIA INFORMACJI JEST WAŻNIEJSZA NIŻ SAMO ICH POZYSKIWANIE!
Sieć kontaktów
Według Granovettera najważniejsze w utrzymaniu stabilnego przywództwa nie jest dbanie o te najsilniejsze ale właśnie o najsłabsze więzi w zespole. Co to oznacza? W praktyce, utrzymanie wybitnie dobrych relacji i współpracy wyłącznie z zawodnikami z pierwszego zespołu okazać się może nawet mniej istotne niż to co dzieje się w drugim szeregu. Przepływ informacji w zespole wtedy pozwala na efektywne przywództwo. Świetnym przykładem jest relacja i komunikacja pierwszego trenera z zawodnikiem kontuzjowanym. Jeśli wypadają oni z grupy treningowej i jedyny kontakt jaki mają to z fizjoterapeutą, lekarzem i psychologiem klubowym to może się okazać, że po powrocie do zdrowia największym kłopotem będzie nie tylko kontrola i czucie piłki ale właśnie wejście w już powstałą sieć kontaktów. Jeśli potrafisz z taką samą swobodą ale i zaangażowaniem porozmawiać z zawodnikiem rezerwowym jak i kluczową postacią zespołu, a dodatkowo między nimi taka płynność w komunikacji zachodzi to możemy mówić o sukcesie. Często kluczowi mogą się okazać tu tzw. Łącznicy. Mowa tu nie tylko z komunikacją z drużyną ale również z dyrekcją, zarządem, kibicami czy sponsorami. Nasza siła oddziaływania jako trener zależy przede wszystkim od kapitału ludzkiego którym zarządzamy (dobra selekcja i dobór sztabu!), zaufanie i szacunek które w nim obowiązują, a także tolerancja i wrażliwość.
WSKAZÓWKA! Trenerze, jeśli twoje rozmowy z zawodnikiem polegają na tym, że ty mówisz a zawodnik słucha to zapomnij o sieci kontaktów. Twoją podstawową umiejętnością powinno być SŁUCHANIE.
Reputacja
Czym różni się ona od pozycji? Podobnie jak w przypadku pozostałych systemowych źródeł, również pochodzi od zewnątrz. Jest to ocena ogólnej wartości człowieka poprzez społeczność do której należy, w tym wypadku środowiska trenerskiego, piłkarskiego, sportowego. To inaczej mówiąc ocena czyjejś wartości, a więc źródeł osobowych danego trenera. Jednak różnica polega na tym, że nie musi być ona aktualna. Najprościej obrazuje to sytuacja zatrudnienia trenera, który „kiedyś” „coś” zdobył lub odegrał ważną rolę. Kluczowe jest więc to co o tej osobie słyszymy (czynnik z zewnątrz), nie tego jaka ta osoba aktualnie jest (czynnik wewnętrzny) dopóki tego nie zweryfikujemy.
WSKAZÓWKA! Dużo zależy od w tym wypadku od kultury klubu i tego co ceni, jaką posiada filozofię. Nie ma w tym wypadku złotego standardu! Pamiętajmy również, że to co budziło podziw i budowało reputację dziesięć lat temu musi mieć podobne oddziaływanie obecnie. Dlatego warto aktualizować wiedzę, gdyż uzyskaną reputację można bardzo szybko stracić.
Comments